Điểm Tin Sức Khoẻ: “Đôi Điều Về Thuốc Ngủ (Kỳ 2)”

Đôi Điều Về Thuốc Ngủ (Kỳ 2)

Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng

(714) 531-7930

www.nguyentranhoang.com

Các loại thuốc ngủ không phải và không nên là chọn lựa đầu tiên trong việc điều trị mất ngủ mạn tính (kéo dài trên 30 ngày). 

Ngay cả khi dùng thuốc ngủ, ta nên kết hợp chúng với các phương pháp không dùng thuốc (mới kể kỳ trước), như là học và tập các thói quen tốt cho việc ngủ nghê.

Dùng thuốc ngủ một cách thận trọng có thể ích lợi khi trị mất ngủ tạm thời, ngắn ngày, hoặc do rối loạn tạm thời về tâm sinh lý. 

Trong việc trị mất ngủ kéo dài, thuốc ngủ cũng có thể có ích cho một số  bệnh nhân mà không gây tạo ra sự lệ thuộc vào thuốc (bắt buộc phải có thuốc mới ngủ được) hay lờn thuốc (ngày càng phải dùng liều cao hơn cho đến lúc không thể nào tăng liều được nữa mà không gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm). 

Nếu phân loại theo cấu trúc hóa học, thì các loại thuốc  trị mất ngủ (là chính-chứ không phải trị bệnh khác nhưng cũng có tác dụng là buồn ngủ), có thể chia làm hai nhóm: 

·         Nhóm benzodiazepines và các chất tương tự, và

·         nhóm không phải là benzodiazepines. 

Ba thuốc được FDA cho phép dùng kéo dài trong việc trị mất ngủ, đều không thuộc nhóm benzodiazepines. 

Ngoài ba thuốc trên, thường thì các thuốc ngủ cần toa bác sĩ khác, được FDA khuyến cáo một cách chính thức, chỉ nên dùng trong vòng dưới 35 ngày.

Các thuốc trong nhóm benzodiazepines thường được dùng ở Mỹ để trị mất ngủ là temazepam (Restoril), flurazepam (Dalmane), triazolam (Halcion), estazolam (Prosom), . 

Tuy cùng một nhóm, nhưng đặc tính mỗi thuốc có những điểm khác nhau.  Ví dụ như triazolam (Halcion) thường tốt hơn trong việc dỗ giấc ngủ, ít gây sật sừ vào ban ngày hơn, trong khi temazepam (Restoril) lại tốt hơn trong việc giữ (duy trì) giấc ngủ. 

Các bệnh khác có liên quan cũng là yếu tố quan trọng trong việc cân nhắc chọn thuốc của bác sĩ.

Ba thuốc không phải là benzodiazepines thường dùng ở Mỹ để chuyên trị mất ngủ là

·         zolpidem (Ambien và Ambien CR-loại CR tức là loại mà thuốc được thải ra từ từ hơn, có thể tốt hơn trong việc duy trì giấc ngủ, nhưng lại có thể có nguy cơ cao hơn gây ra mất ngủ trở lại khi ngưng thuốc),

·         zaleplon (Sonata), và

·         eszopiclone (Lunesta). 

Các thuốc này tương đối mới (và do đó mắc hơn nhiều).  Nói chung các thuốc này có thời gian thải ra khỏi cơ thể nhanh hơn nhóm benzadiazepines, có tác dụng nhanh hơn, ít gây khó chịu sau khi thức dậy và ít tác dụng phụ (chủ yếu vì được thải ra khỏi cơ thể nhanh) hơn

Việc chọn lựa thuốc ngủ, ngoài việc tránh các chống chỉ định và các tác dụng phụ, thường (và nên) được bác sĩ quyết định dựa vào thời gian cần thiết để thuốc được thải ra khỏi cơ thể. 

Các loại tác dụng nhanh, và được thải ra nhanh thường được coi là tốt hơn trong việc trị mất ngủ vì chúng ít gây ra sật sừ, ngật ngừ sau khi thức dậy sáng hôm sau hơn.  Một số thuốc thường dùng trong nhóm này là temazepam (Restoril), triazolam (Halcion), estazolam (Prosom), zolpidem (Ambien),zaleplon (Sonata).

Một cách rất giản lược, các thuốc nhóm benzodiazepines thường được cho là dễ gây ra nghiện, lờn thuốc và gây ra lạm dụng hơn.  Tuy nhiên, một số nghiên cứu gần đây cũng cho thấy là tỉ lệ lạm dụng, lờn, nghiện thuốc ngủ, cũng như bị mất ngủ trở lại sau khi ngưng thuốc, có vẽ đã hơi bị phóng đại.

Việc ngưng sử dụng thuốc càng sớm càng tốt nếu không còn cần thiết, cũng là một điều cần chú ý.  Cách tốt nhất để đạt được điều này, nhất là với các thuốc thuộc nhóm benzodiazepines, là giảm thuốc một cách từ từ, kết hợp với phương pháp trị liệu hành vi và nhận thức (cognitive behavioral therapy).  Phương pháp này giúp bệnh nhân nhận diện các cảm giác hay hành vi làm họ mất ngủ (ví dụ như lo lắng, sợ hãi cái gì đó, chạy lên chạy xuống coi tắt bếp chưa, khoá cửa chưa, làm xong nhiệm vụ hôm nay hay chưa...), và thay thế chúng bằng các suy nghĩ, cảm giác giúp họ dễ ngủ và ngủ ngon hơn. 

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng việc kết hợp phương pháp này cũng như các phương pháp không dùng thuốc khác (đã trình bày kỳ trước), đã làm tăng tỉ lệ thành công trong việc trị mất ngủ cũng như ngưng thuốc ngủ sớm, lên rất cao.

Trong số các loại thuốc cần toa bác sĩ, một số thuốc dùng trị trầm cảm có tác dụng (phụ) làm buồn ngủ, như amitriptyline (Elavil), trazodone (Desyrel), có vẽ như cũng thường được dùng để trị mất ngủ.  Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng, các thuốc này chỉ có hiệu quả cao khi dùng ở các bệnh nhân vừa bị mất ngủ vừa bị trầm cảm.  Nếu chỉ bị mất ngủ đơn thuần mà không bị trầm cảm (nặng hay nhẹ), thì các thuốc này không thực sự tốt hơn các giả dược (placebo) trong việc trị chứng mất ngủ không có liên quan đến trầm cảm. Và các thuốc này không được FDA chính thức chuẩn thuận trong việc dùng trị mất ngủ đơn thuần.

Thân mến,
Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng
www.nguyentranhoang.com