Điểm Tin Sức Khoẻ: “Herpes sinh dục”

Herpes sinh dục

Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng

(714) 531-7930

drnguyentranhoang@gmail.com

Herpes (ở các bộ phận) sinh dục, tiếng Mỹ gọi là genital herpes, là một nhiễm trùng lan truyền thông qua các hoạt động tính dục (sexually transmitted infection), gây ra bởi herpes simplex virus 1 hay herpes simplex 2 (HSV-1 hay HSV-2).  Siêu vi trùng herpes simplex 2 là nguyên nhân thường gặp hơn gây ra bệnh này.  Bệnh gây ra mụn nước (blisters) và các vết loét da ở vùng sinh dục như cửa mình, dương vật, hậu môn).

Siêu vi trùng herpes simplex lan truyền qua các tiếp xúc giữa da với da, hôn (hít), giao hợp qua âm đạo, miệng hay hậu môn.  Người có bệnh thường lây bệnh khi có các mụn nước, vết loét ngoài da (nhìn thấy được).  Tuy nhiên, virus cũng có thể lây truyền ngay cả khi không thấy triệu chứng.  Siêu vi trùng có thể lan truyền từ những người đã bị nhiễm bệnh này mà không hề biết là họ đã bị nhiễm bệnh.

Một phụ nữ bị nhiễm HSV (thường là HSV-2) có thể lây bệnh cho em bé trong khi sanh, gây ra nhiễm trùng da, miệng, phổi, hay mắt của em bé.  Nếu herpes simplex virus lan tràn vào máu của em bé, nó có thể lan đến và gây ra các nhiễm trùng trầm trọng ở não và các cơ quan nội tạng quan trọng khác.

Đây không phải là một bệnh hiếm gặp:  Một số thống kê cho thấy rằng có khoảng 45 triệu người Mỹ trên 12 tuổi bị nhiễm herpes simplex virus 2.  Trong đó, trong lứa tuổi từ 15 đến 45, tỉ lệ bị nhiễm herpes sinh dục là một phần tư phụ nữ và một phần năm nam giới.  Trong hai thập kỹ gần đây, tỉ lệ nhiễm bệnh này đã tăng lên một các đáng kể ở người Hoa Kỳ, nhất là ở thiếu niên và thanh niên trẻ.

Hầu hết những người bị nhiễm HSV-2 không có triệu chứng.  Khi triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm:

• Cảm giác phỏng rát, ngứa ngáy và các mụn nước nhỏ ở vùng sinh dục
• Các vết loét nhỏ sau khi mụn nước bể ra
• Cảm giác đau khi nước tiểu chạm vào các vết loét
• Nổi hạch ở háng (groin-còn gọi là bẹn)
• Nhức đầu, sốt, mệt mỏi, muốn bịnh

Ở một số người bị herpes sinh dục, mụn nước cũng có thể nổi ở vùng quanh miệng.

Thường thường thì các triệu chứng của herpes sinh dục nặng nhất khi phát ra ở đợt đầu tiên.  Nếu xảy ra, chúng thường xảy ra khoảng một tuần sau khi tiếp xúc với người đã bị nhiễm trùng.  Khoảng 40 phần trăm sẽ không có triệu chứng gì sau đó cả.  Ở những người còn lại, triệu chứng có thể tái phát 4 đến 5 lần mỗi năm.  Ở những người bị tái phát này, các triệu chứng thường xảy ra nhất sau khi giao hợp, trong lúc bị căng thẳng về tâm lý hay thể lực, sau khi tắm nắng.

Ở trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh trong lúc được sinh ra, triệu chứng thường xuất hiện khoảng 10 ngày sau khi sinh và bao gồm mụn nước  ngoài da, đỏ mắt, đổ ghèn.  Nếu siêu vi trùng lan từ máu sang não, bé có thể lơ mơ, kích động và bị động kinh.  Nếu virus lan vào phổi, bé có thể bị suy hô hấp và có thể phải dùng máy trợ thở.

Để chẩn đoán, các bác sĩ (cũng như với hầu hết các bệnh khác), sẽ cần phải hỏi để hiểu rõ bệnh sử, các triệu chứng, khám toàn bộ cơ thể, và khẳng định chẩn đoán bằng xét nghiệm các bệnh phẩm được lấy từ các vùng da bị tổn thương.  Bên cạnh việc xét nghiệm tìm HSV, các bác sĩ cũng thường cần phải xét nghiệm để tìm các bệnh hoa liễu khác như giang mai, lậu, HIV (AIDS-siđa), chlamydia…  Vì các bệnh này có thể lan truyền bằng cùng một đường lây.

Một khi đã nhiễm vào cơ thể, herpes simplex sẽ tồn tại trong cơ thể suốt đời.  Hiện nay chưa có thuốc nào có thể chữa tiệt hẳn bệnh.  Các triệu chứng có thể sẽ tái đi tái lại.  Ở mỗi người khác nhau, cách tái phát triệu chứng xảy ra theo những kiểu khác nhau.

Cách phòng ngừa herpes sinh dục

Để tránh bị nhiễm herpes sinh dục, cần phải luôn luôn thực hiện các phương pháp an toàn tình dục.  Cần phải luôn luôn dùng bao cao su (hay các biện pháp tương tự trong các trường hợp khẩu dâm), trừ khi là ta chỉ quan hệ tình dục với một người duy nhất và biết chắc là người đó không có bệnh.  Ngoài ra, nên cố gắng giới hạn số “bạn tình”, càng ít càng an toàn.

Những người đã bị herpes sinh dục nên tránh sinh hoạt tính dục khi có triệu chứng.  Cần để ý là ngay cả khi không có triệu chứng, virus herpes cũng có thể lan truyền. Họ nên cho (những) bạn tình hay người phối ngẫu của mình biết về bệnh trạng của họ và luôn dùng bao cao su khi quan hệ tình dục. 

Những phụ nữ có thai có những vết loét do herpes sinh dục vào lúc lâm bồn thường được khuyên nên sanh mổ để phòng ngừa việc HSV lây nhiễm sang em bé trong lúc sinh.  Vì quyết định sanh mổ cần phải dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, nên sản phụ nên thảo luận với bác sĩ của mình càng sớm càng tốt trong lúc có thai.

Những người bị herpes sinh dục thường dễ dàng bị nhiễm HIV (siêu vi trùng gây siđa/AIDS) hơn trong lúc giao hợp.  Do đó nếu một người vừa bị cả HIV lẫn herpes sinh dục, người đó sẽ dễ lan truyền HIV sang người khác hơn.

Cách điều trị herpes sinh dục

Các đợt bộc phát triệu chứng của herpes sinh dục có thể được điều trị bằng các thuốc kháng siêu vi trùng như acyclovir (Zovirax), famciclovir (Famvir) và valacyclovir (Valtrex).  Các thuốc này đều cần toa và được thăm khám theo dõi bỡi một bác sĩ y khoa.

Các thuốc kể trên không thể chữa dứt bệnh, mà chỉ có thể thâu ngắn lại khoảng thời gian bị các triệu chứng khó chịu.  Các thuốc này thường được dùng hơn trong việc ngăn cản sự trở lại của các triệu chứng, hoặc giúp các đợt trở lại này bớt trầm trọng.  Herpes sinh dục ở các trẻ sơ sinh thường được điều trị bằng cách truyền thuốc qua tỉnh mạch.

Mặc dù chưa có thuốc chữa dứt bệnh herpes sinh dục, số lần tái bộc phát của bệnh thường giảm bớt theo thời gian.  Việc dùng thuốc hàng ngày cũng giúp giảm số lần tái phát của các triệu chứng đến hơn 75 phần trăm ở những người bị các đợt bệnh từ 6 lần trở lên trong một năm.

Từ năm 2003, FDA đã chuẩn thuận việc sử dụng Valtrex để giảm bớt khả nămg lây bệnh herpes sinh dục từ bệnh nhân sang người phối ngẫu.  Do đó, nếu cần có con, ta có thể dùng thuốc trên để giảm thiểu khả năng lây bệnh cho người phối ngẫu của mình đến mức thấp nhất.  Thuốc chỉ được chỉ định để dùng ở những người đã bị bệnh muốn giảm bớt nguy cơ lây bệnh cho bạn tình khác phái, chứ không phải để dùng ở những người chưa mắc bệnh mà muốn phòng bệnh.

Cần nhấn mạnh là Valtrex chỉ được dùng ở người bệnh để giảm thiểu nguy cơ lây lan sang cho người khác phái.  Cho mục đích này, thuốc đã chỉ mới được nghiên cứu ở những cặp một vợ một chồng, không bị suy giảm miễn dịch, và dị tính luyến ái (chỉ quan hệ tính dục với người khác phái mà thôi).  Và thuốc chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ lan truyền chứ không hoàn toàn bảo đảm được khả năng không lây bệnh một cách tuyệt đối.

Như vậy, cách tương đối (chứ không có cách tuyệt đối) an toàn nhất khi một trong hai vợ chồng đã bị herpes sinh dục mà muốn có con (tức là không thể dùng condom trong giai đoạn “kiếm con” đó), là người bị bệnh dùng thuốc (Valtrex) để giảm thiểu nguy cơ lan truyền bệnh sang người phối ngẫu của mình, và chỉ giao hợp mà không dùng bao cao su khi hoàn toàn không có các vết thương cũng như các triệu chứng của bệnh.  Ngoài ra, trong những lúc chưa cần có con, thì luôn dùng bao cao su sẽ vừa an toàn hơn, vừa giúp cho cả hai bên thoải mái hơn vì không sợ lan truyền bệnh.

Thân mến,
Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng
www.nguyentranhoang.com